Mali başarı veya başarısızlık analizi

1.3.3. Mali başarı veya başarısızlık analizi : Hisse senedi alınarak ortak olunan bir şirketten yatırımcının beklentisi, şirketin karının artması, dolayısıyla hisse başına düşen karın artmasıyla temettü olarak kazanç elde etmek veya karların yatırımlara dönüşmesiyle şirket değerinin artması ve hisse değerinin artmasıyla para kazanmaktır. Borsadaki getirinin yüksek olmasının nedeninin riskin yüksek olmasından olduğunu açıklamıştım. Bir şirkete hissesi alınarak ortak olunduğunda, buradaki risk bu şirketin iflas etmesidir. Böyle bir durumda yatırımcı takasbank’dan hisse senetlerini alabilirse duvar kağıdı olarak kullanabilir. Öyleyse yapılması gerekli olan şey bir şirketin hisselerini alırken, iflas etme-batma riski olan şirketlerden uzak durmaktır. Mali yönden güçlü olan şirketler bilançoların incelenmesiyle belirlenebilir. Değişik şirketlerin işletme büyüklükleri farklı olduğundan hepsini aynı bazda değerlendirebilmek için oran analizlerinin kullanılması çok yararlıdır. Oran analizi ile değerlendirmenin oldukça kısa sürede yapılması mümkündür.

Mali başarının somut olarak tanımındaki güçlük nedeniyle mali başarısızlığı tanımlamaya çalışalım: Mali başarısızlık; iflas, aralıksız üç yıl zarar etme, mali kriz nedeniyle üretimi durdurma, temerrüde düşme, mahkeme tarafından şirkete kayyum atanması, temettü ödemelerini geçiktirme-yapmama, ve hatta ortalamanın altında getiri sağlamak, v.b haller olarak tanımlanabilir.

Mali başarı-başarısızlık analiz çalışmalarında kullanılan mali oranlar:

X1 : Cari oran

X2 : Likidite oranı

X3 : Hazır değer oranı

X4 : (Hazır değerler + Menkul kıymetler) / Kısa vadeli borçlar

X5 : Stoklar / Döner sermaye

X6 : Toplam borçlar / Öz sermaye

X7 : Kısa vadeli borçlar / Öz sermaye

X8 : Orta ve Uzun vadeli borçlar / Öz sermaye

X9 : Duran varlıklar / Öz sermaye

X10: Toplam borçlar / Toplam varlıklar

X11: Kısa vadeli borçlar / Toplam varlıklar

X12: Faiz ve vergi öncesi kar / Faiz giderleri

X13: Ortalama tahsilat dönemi

X14: Hazır değerler dönüş hızı oranı

X15: Stok dönüş hızı oranı

X16: Döner sermaye dönüş hızı oranı

X17: Sabit değerler dönüş hızı oranı

X18: Öz sermaye dönüş hızı oranı

X19: Toplam aktifler dönüş hızı oranı

X20: Gayri safi faaliyet marjı oranı (brüt satış karı/net satışlar)

X21: Faaliyet marjı oranı

X22: Net kar oranı

Değişik modeller kurularak yukarıdaki oranların mali başarıya etki seviyelerinin araştırılması sonucunda, dört ayrı modelde de bu oranlardan dördünün (X10:toplam borçlar/toplam varlıklar, X11:kısa vadeli borçlar/toplam varlıklar, X20:brüt satış karı/net satışlar “Gayri safi faaliyet marjı oranı”, X23:bilanço karı/ özsermaye ‘Öz sermaye kazançları oranı’) sonuç üzerinde önemli ölçüde etkisi belirlenmiştir. Bu çalışmanın nasıl yapıldığı konusunda sözü uzmanlarına bırakarak, ben sadece sonuçlarını buraya aktarıyorum.